Basic HTML Version
7
21
2015
mua phải sản phẩm kém chất lượng. Dẫu
vậy, khi đưa vào hoạt động, vẫn có nhiều
nguyên nhân ngoài ý muốn tác động và
ảnh hưởng đến hiệu suất thiết bị.
Thời gian và môi trường làm việc là
những yếu tố tác động dễ thấy nhất. Các
thành phần như tụ điện, điện trở và các
mạch tích hợp của thiết bị đo kiểm đều
có độ ổn định rất cao. Tuy nhiên, chúng
vẫn không tránh khỏi ảnh hưởng và thay
đổi theo thời gian, nhất là khi có thay đổi
nhiệt độ, độ ẩm đột ngột trong quá trình
sử dụng, lưu trữ và vận chuyển. Điển
hình trong điều kiện thời tiết giá lạnh,
thiết bị được giữ qua đêm trong xe hơi
sau đó mang ra đo kiểm trong môi trường
thi công, sự thay đổi nhiệt đột ngột sẽ tác
động rất lớn đến thiết bị. Một yếu tố khác
tác động ngấm ngầm hơn, là những tổn hại
trong quá trình sử dụng. Ví dụ khi người
sử dụng lỡ tay đánh rơi thiết bị lên mặt
sàn cứng, nhiều khả năng thiết bị vẫn hoạt
động bình thường do các nhà sản xuất đã
dự kiến những tình huống tương tự thông
qua quá trình thử nghiệm khắt khe. Tuy
nhiên, một chi tiết nhỏ nào đó bên trong có
thể bị nới lỏng, thậm chí hỏng nhẹ, khiến
độ chính xác của thiết bị suy giảm và làm
sai lệch kết quả đo. Hoặc giả bề mặt mạch
điện tử của máy đo bị nhiễm bẩn từ môi
trường, làm rò rỉ dòng điện và ảnh hưởng
đến độ chính xác của phép đo. Như vậy, có
thể hình dung rất nhiều yếu tố cả dự đoán
được lẫn bất ngờ đều có thể làm giảm tính
chính xác và độ tin cậy của thiết bị đo kiểm
theo thời gian.
Cân chỉnh là gì?
Doanh nghiệp có thể yên tâm và không
phải lo lắng về độ chính xác của thiết
bị đo kiểm thông qua việc cân chỉnh
thường xuyên. Phương pháp này cũng
mang lại nhiều lợi ích khác.
Bước đầu tiên của quá trình cân
chỉnh cơ bản là đánh giá và hiệu chỉnh
tiêu chuẩn đo lường. Thiết bị sẽ được
kết nối đến một loạt các công cụ hiệu
chỉnh tham chiếu theo tiêu chuẩn. Sau
bước hiệu chỉnh này, thiết bị sẽ lưu lại
toàn bộ dữ liệu tiêu chuẩn và đảm bảo
tính chính xác cho các phép đo về sau.
Một lợi ích khác của bước hiệu chỉnh
này là cân chỉnh lại tính năng kiểm tra
toàn diện (self-test). Đây là tính năng
được tích hợp trên một số thiết bị cao
cấp, cho phép tự chẩn đoán lỗi, mỗi
thông báo lỗi sẽ chỉ ra một lỗi trên mạch
điện tử. Các thông báo này được chẩn
đoán nhờ quá trình phân tích, thống kê
nghiêm ngặt từ một lượng lớn công cụ
thực hiện trong môi trường khắc nghiệt,
tác động đến thiết bị đo.
Bước thứ hai trong quá trình cân chỉnh
là đo lường với bộ công cụ thử nghiệm
(Verification Artifact–VA). Thực chất, bộ
VA này là một tuyến cáp với các thông số
đo kiểm được biết trước. Ví dụ, một bộ
công cụ thử nghiệm suy hao (Insertion
Loss Artifact) có các thông số suy hao
được biết trước. Kết quả từ thiết bị đo sẽ
được so sánh với kết quả tiêu chuẩn, qua
đó đánh giá độ chính xác của thiết bị sau
khi cân chỉnh.
Sau tất cả các bước kiểm định, thiết bị
được hoàn tất thủ tục cân chỉnh, dán tem
chứng nhận cân chỉnh mới, chuyển lại cho
chủ sở hữu với tình trạng tốt nhất và độ
chính xác cao nhất.
Tần suất cân chỉnh
Vậy, vấn đề ở đây không còn là “Liệu có
nên cân chỉnh máy đo hay không?”, mà là
“Khi nào nên tiến hành cân chỉnh?” Chúng
ta không thể dự đoán thời điểm thiết bị
không còn hoạt động chính xác nữa. Tuy
nhiên, trong nhiều thập kỉ qua, với sự ra
đời và hoạt động của hàng chục ngàn thiết
bị đo kiểm, ta có cơ sở vững chắc để biết
được tần suất khuyến nghị cân chỉnh.
Đa số các nhà sản xuất khuyến nghị
nên cân chỉnh tối thiểu một nămmột lần.
Tần suất này đã được tính toán hợp lý,
cân bằng giữa chi phí và “thời gian chết”,
đồng thời vẫn duy trì được độ chính xác
và tính tin cậy của thiết bị đo. Tuy nhiên,
tại một số quốc gia phát triển, thời gian
cân chỉnh máy được yêu cầu khắt khe và
mang tính bắt buộc. Như tại Singapore,
các thiết bị đo lường phải được cân chỉnh
trong thời hạn 6 tháng thì kết quả đo mới
được chấp nhận.
Việc cân chỉnh trước thời hạn cũng
được khuyến nghị cho một số trường hợp,
ví dụ như trước khi đo kiểmmột dự án lớn
có thời gian đo kiểm dài, hoặc chủ đầu tư
yêu cầu độ chính xác nghiêm ngặt. Trong
trường hợp này, để đảm bảo độ an toàn và
tin cậy cho dự án, việc bỏ ra khoảng 1.000
USD cho việc cân chỉnh là một khoản đầu
tư hợp lý. Trường hợp thiết bị gặp các sự
cố va chạmmạnh hoặc có thay đổi lớn về
nhiệt độ khi sử dụng hay vận chuyển, việc
xem xét cân chỉnh thiết bị trước thời hạn
cũng rất cần nhằm bảo đảm an toàn và
tránh rủi ro về độ chính xác cho các công
trình sau đó.
Kết luận
Bài viết trên đây tập trung phân tích quy
trình và tầm quan trọng của việc cân chỉnh
các thiết bị đo. Nhưng các quy tắc trên
cũng được áp dụng tương tự cho các mô-
đun có khả năng tích hợp vào thiết bị đo
như mô-đun quang.
Việc cân chỉnh không chỉ là tinh chỉnh
thiết bị đo kiểm, mà còn là sự đảm bảo độ
tin cậy và chính xác, một hình thức đảm
bảo chất lượng công trình, một hợp đồng
bảo hiểm cho các kết quả đo kiểmmà
doanh nghiệp cung cấp cho khách hàng.
Bạn đã hiểu rõ giá trị của việc đo kiểm
hệ thống cáp, còn giá trị của việc kiểm
tra thiết bị đo kiểm thì sao? Không chỉ hệ
thống cáp mới cần đo kiểm, mà cả thiết bị
đo kiểm cũng cần phải được cân chỉnh.
Vũ Quang Minh
Theo Fluke Networks